Jesteśmy świadkami największej rewolucji w europejskim prawie patentowym od początku jego istnienia. Kiedy w 1973 roku ustanowiono Europejski Urząd Patentowy (EPO) z siedzibą w Monachium stało się możliwe uzyskanie w jednej procedurze patentu na wynalazek, który może być jednocześnie chroniony w 38 państwach, w tym we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Jednak uzyskanie patentu to często tylko połowa sukcesu, ponieważ prawo wyłączne trzeba następnie skutecznie egzekwować. W tym celu powstaje właśnie Jednolity Sąd Patentowy (Unified Patent Court) – pierwszy w historii świata międzynarodowy sąd właściwy dla rozstrzygania sporów pomiędzy podmiotami prawa prywatnego.
Dotychczas funkcjonujące sądownictwo międzynarodowe (np. TSUE czy ETPCz) rozpoznawało zawsze spory, w których co najmniej jedną stroną procesu było państwo lub instytucja międzynarodowa. Fenomen Jednolitego Sądu Patentowego (UPC) będzie polegać na tym, że na jego wokandzie będą spotykać się te same strony procesu, jakie występują przed krajowymi sądami do spraw naruszeń patentów (uprawnieni i naruszyciele). Oznacza to, że UPC będzie rozstrzygać spory patentowe tak jak sądy krajowe, tyle że jego wyrok będzie z mocy prawa ważny we wszystkich 17 krajach, które przystąpiły do tego systemu. To jednak wydaje się dopiero początkiem, bo UPC z czasem może stać się sądem patentowym właściwym dla wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.
Jednolity Sąd Patentowy będzie rozstrzygać spory dotyczące patentów europejskich oraz – co jest nowością – patentów europejskich o jednolitym skutku. Te ostatnie będą także udzielane przez Europejski Urząd Patentowy w Monachium, jednak dla ich ważności nie będzie potrzebna procedura walidacji przed krajowymi urzędami patentowymi. Powstaje zatem prawo wyłączne o jednolitym charakterze, ważne automatycznie we wszystkich państwach uczestniczących w systemie UPC.
Szanse i ryzyka związane z patentem jednolitym i UPC
Wprowadzenie patentu europejskiego o jednolitym skutku oraz powstanie Jednolitego Sądu Patentowego to nowe szanse i perspektywy działań dla uprawnionych, ale też realne ryzyka biznesowe. Nowy system zmienia bowiem „reguły gry” obowiązujące dotychczas w sporach patentowych, które często toczyły się w odniesieniu do tego samego patentu europejskiego jednocześnie w różnych krajach. Powstaje więc potrzeba nowego spojrzenia na strategie działań biznesowych w tym obszarze: zarówno z punktu widzenia wyboru zakresu ochrony patentów europejskich (klasyczny lub o jednolitym skutku), jak i unikania zagrożeń związanych z ich naruszeniem. Jednolity patent europejski oznacza dla uprawnionych, że w razie sporu mogą oni w jednym momencie utracić ochronę na terytorium wielu państw. Z kolei dla potencjalnie naruszających taki patent ryzyko przegranej w procesie sądowym przed UPC może doprowadzić jednocześnie do utraty kilkunastu rynków zbytu spornego produktu.
W związku z tym już teraz chcemy strategicznie przygotowywać naszych klientów, aby wykorzystali otwierające się przed nimi możliwości i uniknęli większości ryzyk związanych z pojawieniem się nowego systemu ochrony patentów europejskich.
W oczekiwaniu na nowy system ochrony patentowej w Europie
Jako wiodąca kancelaria patentowa w Polsce rozpoczynamy oferowanie specjalistycznych usług prawnych i technicznych związanych z wejściem w życie Jednolitego Sądu Patentowego.
Już teraz wszystkim zainteresowanym podmiotom, które aktywnie działają przed Europejskim Urzędem Patentowym i których zgłoszenia patentowe wkraczają w ostatnią fazę postępowania, rekomendujemy przegląd portfolio będących w toku postępowań.
Uruchomione przez EPO dwie przejściowe procedury: wnioskowania o patent ze skutkiem jednolitym oraz odroczenia publikacji, pozwolą zgłaszającym zdecydować co dalej zrobić z prawami przyznanymi na chroniony już patent europejski.
Czas na podjęcie działań w tym zakresie będzie jednak bardzo ograniczony i rozpocznie się po złożeniu przez Niemcy ratyfikacji UPC, stąd odpowiednie przygotowanie się już na tym etapie wymaga strategicznego podejścia.
Patent jednolity – usługi
W miarę rozwoju wydarzeń związanych z wdrożeniem nowego systemu zakres oraz charakter usług oferowanych przez JWP będzie się rozszerzać, aby docelowo obejmować:
- postępowania rejestrowe w sprawach zgłoszeń wynalazków w Europejskim Urzędzie Patentowym (EPO) celem uzyskania patentu europejskiego o jednolitym skutku
- wnoszenie opłat za odnawianie patentów europejskich o jednolitym skutku
- monitorowanie terminów płatności opłat urzędowych
- wpisy i zmiany w rejestrze jednolitej ochrony patentowej prowadzonym przez EPO, w tym procedowanie wniosków opt-out dotyczących udzielonych patentów europejskich
- analiza zbieżności cech technicznych spornego rozwiązania z tym, które jest chronione patentem europejskim lub patentem europejskim o jednolitym skutku
- współpraca z zagranicznymi pełnomocnikami w zakresie opiniowania ryzyka naruszenia patentu europejskiego lub patentu europejskiego o jednolitym skutku
- koordynowanie postępowań toczących się przed Jednolitym Sądem Patentowym we współpracy z zagranicznymi pełnomocnikami w sprawach dotyczących ochrony patentów europejskich i patentów europejskich o jednolitym skutku
- prowadzenie mediacji i negocjacji w sprawach dotyczących ochrony wynalazków chronionym patentem europejskim oraz patentem europejskim o jednolitym skutku
- kompleksowe doradztwo prawne i techniczne związane z ochroną wynalazków objętych patentem europejskim o jednolitym skutku
- prowadzenie szkoleń i warsztatów dla klientów w zakresie strategii postępowania przed Jednolitym Sądem Patentowym, zwłaszcza w kontekście prowadzenia transgranicznej działalności gospodarczej
Państwa uczestniczące w systemie UPC:
Austria, Belgia, Bułgaria, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Holandia, Portugalia, Słowenia, Szwecja.
(wyróżnione na zielono)
Oddział centralny Jednolitego Sądu Patentowego (UPC) 
Sąd odwoławczy UPC
Przewidywana III siedziba oddziału centralnego UPC 
Centrum mediacji i arbitrażu przy UPC
