„Patenty w kosmetyce” – Nowości patentowe w kosmetykach do pielęgnacji włosów
Rynek kosmetyczny zmienia się dynamicznie wciąż dopasowując się do rosnących potrzeb konsumenta, który szuka kosmetyków naturalnych, nie testowanych na zwierzętach pochodzących z etycznych źródeł. Coraz większe zainteresowanie wzbudzają produkty lokalne i produkty spersonalizowane.
Rosnący w siłę trend „Zrób to sam” w kosmetologii polegający na samodzielnym wykonaniu własnych kosmetyków w domu, stanowi idealną alternatywę dla osób uczulonych i wrażliwych na niektóre surowce kosmetyczne. Wykonując własnoręcznie kosmetyki mamy pewność co do rodzaju zastosowanych surowców kosmetycznych oraz ich jakości. Dodatkowo, zabawa w domowe laboratorium kosmetyczne może stanowić świetną rozrywkę zarówno dla dzieci jak i dorosłych, która pobudza kreatywność i rozwój.
Konsumentom, którzy nie mają czasu ani chęci do projektowania własnych kosmetyków naprzeciw wychodzą firmy farmaceutyczne i kosmetyczne dostarczające gotowe produkty. Jednym z najczęściej używanych kosmetyków do pielęgnacji włosów jest szampon. Obecnie istniejące na rynku szampony zawierają w składach różnorodne surowce pochodzenia naturalnego takie jak aromaty kwiatowe lub owocowe i wyciągi roślinne. Niemniej jednak często ich bazę stanowią detergenty takie jak SLS lub SLES, silikony oraz parabeny. SLS (Sodium Laureth Sulfate) jest bardzo znaną i powszechnie stosowaną substancją powierzchniowo czynną, która dzięki swojej budowie chemicznej usuwa tłuszcze z powierzchni skóry, łatwo się pieni i dlatego tak często stosowana jest w szamponach i mydłach. Wiele publikacji naukowych wykazuje iż bazowe surowce stosowane w kosmetykach nie są obojętne dla naszego zdrowie. Na przykład SLS może powodować zapalenia, zaczerwienia, obrzęk a nawet atopowe zapalenie skóry. Natomiast stosowane jako konserwant parabeny mogą wywoływać reakcje alergiczne takie jak pokrzywka i rumień. Najgorsi „truciciele” to przede wszystkim ftalany, glikole (np. glikol polietylenowy – PEG, glikol polipropylenowy – PPG) i aminy (np. monoetanoloamina – MEA, dietanoloamina – DEA i trietanoloamina – TEA). Substancje te łatwo wchłaniają się do wnętrza organizmu i mogą powodować wiele zaburzeń zdrowotnych, a nawet działać rakotwórczo.
Patrząc na rynek kosmetyków do mycia z perspektywy wynalazków, wśród rozwiązań sklasyfikowanych w klasie A61Q5/02 dotyczących preparatów do mycia włosów (opracowanie własne na podstawie wyszukiwania w bazie PatBase® firmy Minesoft®) na przestrzeni ostatnich kilkadziesięciu lat odnotowano 18560 rodzin patentowych (9856 zgłoszeń wynalazków). Firmami wiodącymi pod względem liczby zgłoszeń patentowych wynalazków do mycia włosów jest Loreal SA, KAO Corp. i Procter and Gamble Co. (Wykres 1). Natomiast krajami przodującymi w tej dziedzinie są Japonia, Chiny, Niemcy, Francja i Hiszpania.
Wykres 1. Firmy – liderzy o największej liczbie zgłoszeń patentowych preparatów do pielęgnacji (mycia) włosów
źródło: Opracowanie własne (na podstawie danych dostępnych w bazach patentowych PatBase®, Minesoft®)
Przeglądając opublikowane w 2019-2020 roku zgłoszenia patentowe w dziedzinie preparatów do pielęgnacji włosów uwidacznia się nowy trend związany z zastosowaniem naturalnych, organicznych surowców kosmetycznych. Mimo, że liczba 504 zgłoszeń patentowych opublikowanych w 2019 roku nie jest duża, to należy odnotować, że na rynku tego typu kosmetyków oprócz Stanów Zjednoczonych pojawiają się koncerny z Chin i Japonii (Wykres 2).
Wykres 2. Kraje wiodące o największej liczbie zgłoszeń patentowych preparatów do pielęgnacji (mycia) włosów w 2019 roku
źródło: Opracowanie własne (na podstawie danych dostępnych w bazach patentowych PatBase®, Minesoft®)
W omawianej grupie zgłoszeń najwięcej wynalazków należy do firmy Procter and Gamble Co., Opal Cosmetics Huizhou Co. Ltd., Lorea SA i KAO Co. Wśród nich wybrałam 3 najciekawsze rozwiązania, które omówię.
Zgłoszenie patentowe CN109589294 firmy ZHEJIANG SHUREN COLLEGE ZHEJIANG SHUREN UNIV ujawnia szampon przeciwłupieżowy oraz przeciw wypadaniu włosów z mlekiem ryżowym i żółtym winem ryżowym. Mleko ryżowe jest surowcem bogatym w witaminy z grupy B, a żółte wino ryżowe w odżywcze substancje czynne, takie jak białko, aminokwasy, witaminy, kwasy organiczne, bakteriocyny, polifenole i polisacharydy. Kompozycja według wynalazku dzięki aminokwasom może naprawić łuski włosów, doskonale nawilżyć oraz ograniczyć wypadanie włosów spowodowane utratą składników odżywczych w mieszkach włosowych. Poprzez wzmocnienie cebulek włosów, włosy stają się mocniejsze, natomiast dzięki naturalnym kwasom organicznym szampon może skutecznie hamować rozwój bakterii i działać przeciwłupieżowo. Naturalnie słabo kwaśne środowisko skóry głowy pozwala utrzymywać równowagę flory bakteryjnej skóry głowy.
Inne ciekawe rozwiązanie ujawnione zostało przez firmę YANG DEGANG w zgłoszeniu patentowym CN109512764, które dotyczy naturalnie fermentowanego ekstrahowanego roślinnego hydrosolu. Hydrosol ekstrahowany z roślin otrzymuje się przez naturalną fermentację, ekstrakcję i oczyszczanie roślin. Kompozycja według wynalazku będąca naturalnie czystą rosą o działaniu bakteriobójczym i oczyszczającym może być stosowana w kosmetykach takich jak szampon, preparatach do mycia twarzy, ciała, pielęgnacji skóry oraz jako detergenty domowe. Otrzymywanie naturalnego kosmetyku botanicznego obejmuję mycie wodą rośliny, następnie jej wysuszenie w temperaturze 40 do 50⁰C sproszkowanie oraz dodanie gatunków probiotycznych (np. Bifidobacterium adolescentis, Bifidobacterium lactis, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus casei) i dejonizowaną wodę. Po fermentacji produkt jest destylowany i filtrowany. Kompozycja nie zawiera jonów metali, oczyszczona może być przechowywana przez 2-3 lat bez konserwantów. Zgodnie z wynalazkiem można tę metodę wykorzystać do przetwarzania różnych rodzajów roślin zawierających naturalne składniki aktywne, które są bezpiecznie i nietoksyczne dla środowiska.
W ostatnim czasie opublikowano także ciekawe zgłoszenie patentowe firmy GENIALIS BIOTECH dotyczące stabilnych emulsji na bazie olejów roślinnych i olejków eterycznych formułowanych bez środka powierzchniowo czynnego. Zgłoszenie patentowe WO2019138190A1 ujawnia emulsje zawierające mieszaninę roztworu hydrofilowego i hydrofobowego, przy czym fazę hydrofobową zawierającą co najmniej jeden olej roślinny i jeden olejek eteryczny otrzymuje się poprzez obróbkę ultradźwiękową, której częstotliwość drgań jest większa lub równa 1 MHz. Emulsja jest formułowana bez środka powierzchniowo czynnego lub każdej innej substancji zastępczej, której rolą byłaby stabilizacja produktów w odniesieniu do rozdziału faz. Kompozycje według wynalazku mogą być emulsjami typu olej w wodzie lub typu woda w oleju. W zależności od ilości zastosowanych składników mogą być one wykorzystane jako szampon, produkt do stosowania miejscowego lub produkt perfumowany. Szampon według wynalazku charakteryzuje się neutralnym pH, który nadaje włosom miękkość, a do tego formulacja emulsji nie obciąża włosów i skóry głowy. Przykładowo szampon zawierający te same składniki ale dodatkowo 15% środków powierzchniowo czynnych, wysusza i odtłuszcza włosy i skórę głowy przez co następuje utrata zewnętrznej warstwy ochronnej, zaś włosy po kuracji takim szamponem są szorstkie, łamliwe, trudne do stylizacji i dlatego wymagane jest użycie odżywki, której zadaniem jest nawilżenie włosów i skorygowanie pH włosów oraz skóry głowy.
Patrząc na nowe wynalazki w dziedzinie preparatów do pielęgnacji włosów widać, że trend opracowywania nowych kompozycji w oparciu o wyłącznie naturalne surowce stale rośnie ale jest to raczej niszowy rynek. Niestety zastąpienie tradycyjnych chemicznych surowców, choćby środków powierzchniowo czynnych, przez substancje pochodzenia naturalnego o tych samych właściwościach jest wciąż dużym problemem. Choćby dlatego, że surowce chemiczne są tanie, o dobrych właściwościach pieniących, czyszczących i łatwe do spłukiwania. Wiele w tym względzie mogą zrobić konsumenci, wybierający świadomie preparaty ekologiczne, które nie tylko mogą poprawić stan naszej skóry czy włosów, ale z uwagi na pełną biodegradowalność takich produktów przyczynić się do ochrony środowiska. Dokonując zakupu kosmetyku warto czytać etykietę z opisem składu produktu, aby uniknąć szkodliwych składników zagrażających naszemu zdrowiu a także środowisku.
