Holenderski sąd o ochronie modeli Birkenstock. Czego uczy nas głośny spór o prawa autorskie?

Niedawny wyrok sądu w Holandii dotyczący kilku kultowych modeli sandałów Birkenstock ponownie zwrócił uwagę opinii publicznej na to, jak istotną rolę w biznesie odgrywa prawidłowo zaplanowana i egzekwowana ochrona własności intelektualnej. Sprawa, w której producent obuwia skutecznie zakwestionował ofertę sieci detalicznej Scapino, stanowi ciekawy przykład zastosowania prawa autorskiego do wzornictwa użytkowego oraz pokazuje, jak odmienne mogą być oceny sądów w poszczególnych państwach.

O co chodziło w sporze Birkenstock vs. Scapino?

Birkenstock zarzucił, że sieć Scapino sprzedaje sandały łudząco podobne m.in. do modeli „Madrid”, „Arizona” i „Florida”, naruszając tym samym prawa autorskie do charakterystycznych elementów ich wzornictwa. Sąd holenderski uznał te argumenty i potwierdził, że wskazane modele zawierają na tyle oryginalne rozwiązania projektowe, iż zasługują na ochronę jako utwory, mimo że są to przedmioty użytkowe. W efekcie Scapino zostało zobowiązane m.in. do wycofania produktów, ujawnienia danych o sprzedaży oraz pokrycia znacznych kosztów postępowania.

Znaczenie sprawy dla ochrony wzornictwa

Opisywany spór pokazuje, jak fascynującą i złożoną dziedziną prawa jest prawo autorskie w kontekście wzornictwa przemysłowego. Sąd holenderski uznał, że część modeli Birkenstock spełnia kryteria utworu, co potwierdza, że ochrona prawnoautorska może obejmować także przedmioty użytkowe, jeśli zawierają one oryginalne, twórcze elementy niewynikające wyłącznie z funkcji technicznej. Co istotne, na gruncie prawa autorskiego sąd może zasądzić wobec naruszyciela dotkliwe konsekwencje finansowe, w tym zakaz sprzedaży, obowiązek ujawnienia danych o obrocie, a także wysokie odszkodowania i zwrot kosztów postępowania.

Różne sądy, różne podejścia do sprawy

Ciekawym aspektem tej sprawy jest również to, jak różnie podobne zagadnienia są oceniane w różnych jurysdykcjach. Podczas gdy sąd w Holandii przyznał wybranym modelom Birkenstocka ochronę prawnoautorską, niemiecki Federalny Trybunał Sprawiedliwości doszedł do odmiennych wniosków. Rozbieżności te podkreślają, jak duże znaczenie ma specyfika lokalnych przepisów i orzecznictwa.

Dlaczego strategia IP ma tak wielkie znaczenie?

Warto pamiętać, że w ramach prawa własności intelektualnej twórcy dysponują wieloma instrumentami ochrony, od wzorów przemysłowych, przez znaki towarowe, po właśnie prawo autorskie, które w pewnych sytuacjach może okazać się zaskakująco skutecznym narzędziem. Kluczem jest świadome i odpowiednio dobrane wykorzystanie tych narzędzi, tak aby jak najlepiej zabezpieczyć interesy przedsiębiorcy i maksymalnie ograniczyć ryzyko naruszeń praw (swoich lub cudzych).

Wnioski i znaczenie wyroku

Sprawa Birkenstock vs. Scapino przypomina nam zatem, że własność intelektualna to nie tylko regulacje prawne i działania defensywne, to strategiczny element biznesu, który może stanowić o przewadze konkurencyjnej, ale również obszar istotnych ryzyk, jeśli nie jest odpowiednio zaopiekowany.
Sprawa ta z pewnością będzie miała dalszy ciąg, zwłaszcza że podobne kwestie są już przedmiotem postępowań przed Trybunałem Sprawiedliwości UE. Warto więc śledzić rozwój wydarzeń, ponieważ ich finał może wpłynąć na praktykę ochrony wzornictwa w całej Europie.