Postedycja tłumaczenia maszynowego

W dobie dynamicznego rozwoju technologii, tłumaczenie maszynowe (MT – Machine Translation) zyskuje na znaczeniu w codziennej pracy tłumaczy. Jednocześnie pojawia się potrzeba nowego podejścia do obróbki tekstu – postedycji. Choć termin ten wciąż nie doczekał się definicji w Słowniku Języka Polskiego, to w praktyce językowej nabrał ogromnego znaczenia. Czym jest postedycja, na czym polega i kiedy warto ją stosować?

Tradycyjne tłumaczenie polega na przekładzie tekstu od podstaw – krok po kroku, przy wykorzystaniu słowników, zasobów językowych i wiedzy tłumacza. Jest to proces czasochłonny, ale pozwala na dużą swobodę interpretacyjną i stylistyczną. Tłumacz ponosi pełną odpowiedzialność za jakość i styl przekładu.

Postedycja natomiast to proces ulepszania tekstu wygenerowanego przez silnik tłumaczenia maszynowego. Jej celem jest poprawienie jakości tekstu tak, aby brzmiał naturalnie i był wierny znaczeniu oryginału. Zamiast tłumaczyć od zera, postedytor poprawia błędy w automatycznym tłumaczeniu. Choć taka praca bywa szybsza, wiąże się też z ograniczoną swobodą ponieważ tłumacz powinien korzystać z jak największej części „surowego” tłumaczenia.

Rodzaje postedycji: lekka i głęboka

W praktyce wyróżniamy dwa główne poziomy postedycji:

• Lekka postedycja skupia się na podstawowych poprawkach: usunięciu błędów znaczeniowych, obraźliwych sformułowań czy elementów kulturowo nieakceptowalnych. Nie ingeruje się w styl, gramatykę czy formatowanie.
• Głęboka postedycja wymaga znacznie więcej pracy – obejmuje również poprawność gramatyczną, terminologiczną, interpunkcyjną, a także zgodność z wytycznymi klienta i zachowanie formatowania.

Dobór rodzaju postedycji zależy od przeznaczenia tekstu. Lekka forma może wystarczyć przy artykułach blogowych czy tekstach marketingowych, natomiast teksty specjalistyczne – takie jak opisy patentowe, teksty prawnicze czy instrukcje – wymagają głębszej ingerencji.

Kiedy stosować postedycję, a kiedy nie?

Postedycja jest idealnym rozwiązaniem, gdy:

• teksty mają charakter użytkowy (np. wiadomości, wpisy na bloga),
• klientowi zależy na szybkim i stosunkowo tanim przekładzie,
• tłumaczenie maszynowe osiąga zadowalający poziom jakości.

Nie należy jednak przepuszczać przez silniki MT:

• tekstów poufnych,
• dokumentów zawierających dane osobowe,
• materiałów przeznaczonych do publikacji bez wcześniejszej weryfikacji (np. wyniki badań naukowych).

Wycena postedycji – ile to kosztuje?

Postedycja bywa tańsza od tłumaczenia od podstaw, ale niesie ze sobą inne wyzwania. Do jej wyceny często stosuje się odległość edycyjną (edit distance), jest to wskaźnik określający liczbę zmian potrzebnych do przekształcenia surowego tłumaczenia w wersję ostateczną. Choć pozwala to na względnie obiektywną ocenę nakładu pracy, system ten ma swoje wady: nie uwzględnia kontekstu, trudności terminologicznych ani czasu poświęconego na research.

Coraz częściej stosuje się podejście hybrydowe, łącząc edytorską analizę z oceną ekspercką. To rozwiązanie bardziej sprawiedliwe wobec postedytorów, których wkład często wykracza poza mechaniczne poprawki.

Praktyczne wskazówki dla postedytorów

• Używaj narzędzi CAT z funkcją weryfikacji (np. Trados).
• Twórz własne skróty klawiszowe przyspieszające pracę (np. AutoHotKey).
• Wspomagaj się sztuczną inteligencją – generuj prompty w ChatGPT w celu poprawy tekstu.
• Rozwijaj umiejętności analizy stylistycznej i terminologicznej – to kluczowe w głębokiej postedycji.

Ciekawostka: jak odróżnić tekst AI od ludzkiego?

Badania wykazują, że teksty wygenerowane przez sztuczną inteligencję charakteryzują się m.in. przewagą rzeczowników i przymiotników, bardziej opisowym stylem i częstszym wykorzystaniem trudnych słów. Teksty przetłumaczone przez człowieka natomiast są bardziej dynamiczne, zawierają więcej czasowników i przysłówków oraz cechują się większą różnorodnością leksykalną. Dzięki tym wskaźnikom możliwa jest automatyczna detekcja treści stworzonych przez AI.

Postedycja to coraz ważniejszy element pracy tłumaczy w erze tłumaczeń maszynowych. Pozwala oszczędzać czas i zasoby, ale wymaga precyzji, elastyczności i znajomości specyfiki języka. Umiejętność skutecznego postedytowania może stać się kluczowym atutem każdego językowego profesjonalisty, warto zgłębiać ten temat i doskonalić swoje kompetencje.